Wanneer vinden we schone energie normaal?

Het zal u misschien verbazen, maar in mijn ogen is “normaal” een bijzonder gevaarlijk woord. Onze hersenen zijn geprogrammeerd om wat we observeren te conformeren aan wat we als normaal beschouwen. Zonder erbij stil te staan, delen de meeste mensen de wereld op deze manier in. Een heleboel zaken worden als normaal beschouwd, maar wat hierdoor impliciet en automatisch gebeurt, is dat nieuwe (duurzame) alternatieven onbewust als ‘abnormaal’ of afwijkend worden gezien. En afwijkende dingen botsen heel vaak op het feit dat ze onbekend en dus ook onbemind zijn.

Deze opdeling tussen normaal en afwijkend speelt onder andere de overstap naar een economie en maatschappij gebaseerd op schone hernieuwbare energie parten. Zo vinden nog steeds heel veel mensen het normaal dat we verwarmen op aardgas. Hierdoor stuit het duurzame alternatief, de warmtepomp, op heel wat scepsis vanwege zijn ongewoonheid. Voor de meeste mensen is een auto nog steeds normaal als deze op benzine of diesel rijdt. Daarom worden parkeerplaatsen voor elektrische voertuigen aangeduid met stekkers op de grond, maar zolang er geen benzinepompen op de andere parkeerplaatsen worden geschilderd, geven we onbewust de boodschap mee dat fossiele brandstof normaal is en elektrisch rijden afwijkend. Op deze manier delen we de wereld dus onbewust op in wat we normaal vinden en wat we als afwijkend zien. Een benzine- of dieselauto is vertrouwd, en onze gewoonten zijn erop afgestemd. Als je dan ineens een auto gebruikt waarmee je niet meer om de twee weken naar een onwelriekend tankstation moet, maar die je om de paar dagen gewoon moet inpluggen in een laadpaal op je oprit, roept dat vragen op. En vragen leiden nu eenmaal heel vaak tot weerstand…

Tot je beseft dat die warmtepomp niet alleen beter is voor het klimaat en het milieu, maar ook voor ons als mensen. Zo kunnen ze vaak koelen, een behoefte waar we steeds meer mee geconfronteerd worden. En je realiseert je dat het eigenlijk wel enorm comfortabel is als je niet meer naar dat tankstation hoeft om stinkende brandstof in je auto te kieperen, maar hem gewoon thuis kunt inpluggen, net zoals je met je telefoon doet.

Normaal betekent gewoon, totdat je beseft dat je nieuwe ‘ongewone’ situatie of gewoonte eigenlijk veel voordelen biedt ten opzichte van wat je tot nu toe als normaal beschouwde. Op dat moment verandert wat je gewoon vindt, en dus ook wat voor jou normaal is.

Dat verandering weerstand opwekt, is – nou ja – normaal. Dat die weerstand gevoed wordt door media, al dan niet sociale, maakt het alleen nog veel lastiger om de realiteit en de voordelen van nieuwe technologieën te doen doordringen. Goede voorbeelden zijn daarbij van essentieel belang. Het is daarom jammer dat de VRT de sympathieke Fien Germijns elke weekavond Vlaanderen laat doorkruisen in een benzineversie van de Fiat 500, en zelfs beelden toont van hoe ze tankt onderweg. Hoeveel mooier zou het zijn als Fien de checks van ‘De dag van vandaag’ uitdeelde door met de elektrische versie van de Cinquecento rond te bollen? Maar natuurlijk is een Fiat 500 zelfs in benzineversie nog steeds een veel beter voorbeeld dan de Defender van Tom Waes…

Vaak is de media-aandacht voor vernieuwing gebaseerd op verkeerde inschattingen. Veel mensen, ook journalisten, onderschatten (de snelheid van) innovatie en reageren vanuit hun onbewuste ‘normaal’-referentiekader. De Engelse krant The Telegraph staat bekend om een behoudsgezinde reflex in haar berichtgeving. Zo stond er op 7 september 2023 een artikel van de beruchte Matthew Lynn in The Telegraph met als boodschap dat ondanks alle “steeds wanhopigere pogingen” van de overheid niemand wil overstappen naar een elektrische auto. Gelukkig waren enkele scherpe geesten er snel bij om erop te wijzen dat dezelfde auteur in 2007 een artikel voor Bloomberg schreef over het feit dat iedereen zeer tevreden was met hun Nokia- en Blackberry-telefoons en dat dus niemand zo’n nieuwerwetse iPhone wilde kopen. Wie wil er immers een telefoon zonder toetsen, en je hoefde met je telefoon toch niets op het internet op te kunnen zoeken? Telefoons waren er om te bellen en te sms’en, de rest was overbodig… De man werd er duidelijk niet op afgerekend. Net zoals Steve Ballmer, de toenmalige CEO van Microsoft, die stellig beweerde dat de iPhone hoogstens een marginaal deel van de markt zou kunnen veroveren.

Maar zelfs captains of industry die succesvol innoveren en die zelf bedrijven opzetten die disruptief blijken te zijn, blijven vaak steken in ‘normaal-denken’ en onderschatten daardoor het toekomstige potentieel van hun onderneming. Zo twijfelde de CTO en medeoprichter van YouTube, Steve Chen, in 2005 of het bedrijf wel een grote toekomst had: “There’s just not that many videos I want to watch.”. Geen voorbeeld uit de hernieuwbare energiesector natuurlijk, wel belangrijk omdat het laat zien dat zelfs disruptieve bedrijven in de val van ‘gewoon-denken’ kunnen trappen.

Erger nog is dat de (sociale) media ook graag berichten brengen/versterken die gebaseerd zijn op volledig foutieve of uit de context gerukte feiten. Dat selectieve verontwaardiging de energietransitie tegenhoudt, is wel duidelijk. Maar dat is stof voor een volgende blog…

Hoe maken we allemaal samen schone energie normaal? Hoe breken we door de vooroordelen en de misvattingen heen die onze samenleving ervan weerhouden om volop in te zetten op de energietransitie? Door aan te tonen dat het kan, hoe het kan en welke voordelen dat biedt voor mens, milieu en klimaat. Ik help u daar graag bij!

Bent u op zoek naar een inspirerende spreker over de omslag die onze maatschappij nodig heeft op energievlak? Die de links ziet tussen hernieuwbare energie en elektrische mobiliteit? Die mensen en bedrijven kan wegwijs maken in de veelheid van keuzes en kansen die de energietransitie biedt? Ik ga graag in op de uitdaging om die complexe realiteit begrijpelijk toe te lichten. Stuur een e-mail naar dirk@2degNRG.eu en ik neem snel contact op.